Waarom denken we dat anderen een schermprobleem hebben (maar jij niet)?

Ik moet het gewoon even kwijt: ik snap ons echt niet meer. We klagen massaal over een gebrek aan echte verbinding op de werkvloer (een recent blog hierover met een visual werd meer dan 125.00 keer bekeken, echt waar). Over hoe samenwerking stroef verloopt, hoe we ons minder gehoord voelen, en hoe alles tegenwoordig “zo digitaal” is. Maar eerlijk: kijk om je heen. Wat doen we? We zitten zelf vastgelijmd aan schermen, alsof ons leven ervan afhangt. En het bizarre is: we vinden het doodnormaal. De Week van de Mediawijsheid 2024 draaide om bewustwording: hoe kunnen we onze schermen gebruiken zonder dat ze ons gebruiken? En gaf een paar interessante feiten. Hun rapport en visual met concrete tips zijn echt een aanrader. Drie op de vier Nederlanders zien hun schermgebruik niet als probleem. “Nee hoor, ik gebruik mijn telefoon gewoon normaal,” zeggen we. Wat ‘normaal’ betekent? Blijkbaar meer dan 8 uur per dag achter een scherm zitten. Scrollend, werkend, Netflixend. Het heeft ons leven overgenomen, en het ergste is: we merken het amper.

De werkvloer anno nu: scrollen is het nieuwe samenwerken

We beginnen de dag met een blik op onze telefoon. We sluiten de dag af met datzelfde scherm in onze hand. En daar tussenin? Zitten we op kantoor, waar gesprekken plaatsmaken voor Slack-berichten en spontane grapjes zijn vervangen door gifs in de team-app. In vergaderingen staren we allemaal naar laptopschermen, zogenaamd aantekeningen makend. Maar wees eerlijk, hoe vaak kijk je tijdens een meeting stiekem even naar je mail? Of erger, Instagram? En tijdens de lunchpauze? Stilte. Iedereen zit op zijn telefoon, alsof we vrezen dat iemand ons persoonlijk data-abonnement wil afpakken. Ondertussen hebben we de mond vol over “het gebrek aan verbinding”. Maar hoe kun je verbinding maken als iedereen om je heen (inclusief jij) continu in zijn eigen digitale wereld zit?

De cijfers liegen niet, maar we negeren ze toch

Laten we even naar de harde feiten kijken. Gewoon om het plaatje compleet te maken:

Drie op de vier Nederlanders denken dat hun schermgebruik geen probleem is. Want ja, dat probleem ligt vast bij anderen.
Gemiddeld raken we onze telefoon 2.600 keer per dag aan. (Laat dat even inzinken. Tweeduizend-zeshonderd keer!)
30% van de mensen geeft toe dat ze door schermgebruik minder aandacht hebben voor anderen. Die andere 70%? Die wil het waarschijnlijk niet toegeven.
En werknemers? Die zitten gemiddeld 8 uur per dag achter een scherm. Dat is een volledige werkdag, plus nog wat bonus-scrolltijd thuis.

We weten dit allemaal, en toch doen we alsof wij de uitzondering zijn. Jij ontspant echt wel door die 83 TikToks in je pauze. Jij multitaskt écht effectief tijdens die vergadering. Toch?

De dagelijkse realiteit

Het probleem is niet alleen zichtbaar in de cijfers. Het zit in onze dagelijkse realiteit. Kijk eens naar deze situaties:

Je collega stelt een vraag, en jij knikt instemmend terwijl je naar je scherm blijft staren. “Prima idee,” zeg je, zonder te weten wat hij net voorstelde.

Tijdens de lunch vertel je enthousiast over je weekend, terwijl de helft van je tafelgenoten naar hun telefoon kijkt. Uiteindelijk stop je met praten, omdat je voelt dat niemand luistert.

Je pauze? Die breng je scrollend door. Op je telefoon check je werkmails, op je laptop beantwoord je app of teams-berichten. Pauze? Welke pauze?

We maken onszelf wijs dat dit allemaal prima is. Maar zeg eerlijk: voel je je écht ontspannen na een pauze achter je scherm? Voel je je écht verbonden met je collega’s als jullie via gifs communiceren?

Waar ging het mis?

Ik snap het, echt waar. Schermen zijn handig. Efficiënt. Ze maken ons leven makkelijker. Maar ergens onderweg zijn we vergeten dat ze niet ons hele leven hóeven te worden. We hebben kleine momenten van verbinding ingeruild voor snelheid en gemak. En nu merken we hoe erg we die verbinding missen. We zeggen dat we meer echte gesprekken willen, maar vermijden ze zodra ze ongemakkelijk worden. We willen minder stress, maar scrollen door werkmails tijdens het avondeten. We willen meer samenwerking, maar versturen liever een emoji dan dat we naar iemand toelopen.

Wat kun je doen? Kleine stappen naar echte verandering

Het mooie is: het hoeft niet radicaal te veranderen. Kleine stappen maken al een enorm verschil. Hier zijn een paar ideeën:

Schermvrije zones op het werk. Introduceer een plek waar schermen verboden zijn. Gewoon, zodat mensen gedwongen worden elkaar in de ogen te kijken. Ja, dat is eng. Maar het werkt.
Pauzes zonder apparaten. Daag jezelf uit om je telefoon weg te leggen tijdens de lunch. Praat met een collega, kijk naar buiten, of, radicale gedachte, doe even helemaal niets.
Plan schermvrije momenten. Een uurtje per dag waarin je bewust geen telefoon, laptop of tablet gebruikt. Begin met 30 minuten als een uur te veel voelt.
Verbind bewust. Praat met je collega. Vraag hoe het gaat, zonder afgeleid te zijn door je telefoon. Dat voelt misschien onwennig, maar het wordt makkelijker.

Dat geldt voor mijn collega’s, maar ik heb er echt geen last van, ik ontspan

Wat ik niet begrijp, is waarom we denken dat wij hier geen last van hebben. Waarom we denken dat wij, unlike iedereen om ons heen, wél in balans zijn met onze schermen. We weten dat we tijd verspillen. We weten dat het echte verbinding schaadt. Maar toch… doen we niets. Ik maak me zorgen. Niet omdat ik je wil verwijten maken, maar omdat ik zie hoe groot de kloof wordt tussen wat we willen en wat we doen.
We willen ontspanning, maar blijven onszelf overprikkelen.
We willen verbinding, maar blijven wegkijken. Misschien is het tijd om daar eerlijk over te zijn.

De harde feiten op een rij

Hier zijn 25 schokkende feiten over de impact van langdurig schermgebruik op de werkvloer:

Multitasking verlaagt de productiviteit met 40%.
Het duurt gemiddeld 25 minuten om focus terug te winnen na een onderbreking.
Medewerkers verliezen gemiddeld 2 uur per dag aan niet-werkgerelateerd internetgebruik.
Afleidingen door notificaties verhogen fouten in complexe taken met 33%.
Continu schermgebruik verlaagt de creativiteit met 8%.
Virtuele vergaderingen verminderen non-verbale communicatie met 50%.
Digitale interacties verlagen het vertrouwen binnen teams met 25%.
Kans op conflicten in e-mailcommunicatie stijgt met 30% door gebrek aan emotionele context.
Werkplezier daalt met 21% door te veel schermgebruik.
60% van de werknemers voelt zich minder verbonden met hun team.
Mentale vermoeidheid door schermgebruik verhoogt de kans op fouten met 35%.
Het verwerken van complexe informatie wordt met 20% verminderd door constante digitale input.
E-mails worden 50% vaker verkeerd geïnterpreteerd bij afleidingen.
De kwaliteit van beslissingen neemt met 15% af door te veel digitale afleiding.
Bij langdurig schermgebruik worden veiligheidsprotocollen 20% minder nauwkeurig nageleefd.
Burn-out klachten nemen met 15% toe door digitale overbelasting.
70% van de kantoormedewerkers ervaart fysieke klachten zoals rug- en nekpijn.
Slaaptekort door schermgebruik verlaagt de werkoutput met 23%.
Hersteltijd na werk stijgt met 15% door constant bereikbaar zijn.
Te veel schermgebruik verhoogt de kans op RSI-klachten (duim en pols) aanzienlijk.
Te veel schermgebruik verlaagt de emotionele betrokkenheid bij werk met 20%.
‘Technostress’ belemmert herstel na werktijd bij 30% van de medewerkers.
Medewerkers met hoge schermtijd rapporteren een daling van 28% in motivatie.
Virtuele samenwerking verlaagt de sociale cohesie met 17%.
45% van de werknemers voelt zich geïsoleerd in hybride samenwerken.

Swipe eens naar je collega

Dus hier is mijn uitnodiging: swipe morgen in de pauze eens niet naar links op je scherm, maar naar rechts naar je collega. Leg je telefoon even weg. Kijk om je heen. En praat met iemand. Echt praten. Wie weet ontdek je dat het best fijn is om even uit te loggen. Overigens, lees je dit tijdens werktijd? Misschien een goed moment om een schermvrije pauze te nemen. Het voelt even raar, maar het is het waard. Daarom hierbij een bingo-kaart om samen met je collega’s te spelen.

Annemie Webers
Focusoloog
directeur Career & Live BV