Sociaal verlof: een noodzakelijke revolutie in de Nederlandse werkcultuur

Nederland kent momenteel een lappendeken van verlofregelingen – van geboorte- en bevallingsverlof tot rouw- en mantelzorgverlof. Dat is echt top, het probleem schuilt niet zozeer in het feit dat er verlof bestaat, maar eerder in de versnippering ervan. Het ontbreken van specifieke regelingen, zoals echtscheidingsverlof, specifiek mantelzorgverlof etc. , dwingt werknemers vaak om toevlucht te zoeken tot ziektemeldingen, waardoor een vicieuze cirkel van misverstanden ontstaat. Tijdens de week van de werkstress vond er een mooi en voor mij verhelderend gesprek plaats tijdens het event op 15 november met een “werkstress”-ervaringdeskundigen, Rielle Nij Bijvank en Kees Kraaijeveld. De schijnwerper werd gericht op werkstress en de wisselwerking met het privéleven. Een term viel op: privéstress, en dat is een term die ik zo belangrijk vind. Ik houd me niet al voor iets mijn hele werkende leven met werk-privé balans bezig. Het is opmerkelijk dat deze term niet vaker wordt gebruikt, gezien de impact ervan op ons welzijn, we zijn namelijk één mens, wat er prive gebeurt neem je letterlijk mee naar je werk en omgekeerd. Te midden van deze discussie kwam ook rouwverlof ter sprake, wat op zijn beurt de diversiteit aan verlofsoorten in Nederland aan het licht bracht. Eureka, al luisterend viel het kwartje voor mij: het is tijd om een radicale verandering door te voeren: het introduceren van sociaal verlof. De dame tijdens het gesprek gaf heel duidelijk aan, ik moest me nekmelden na een lange tijd mantelzorg en daarna de rouwverwerking na het overlijden van mijn partner. Maar ik wilde me niet ziek melden, dat voelde niet zoals het echt was. Haar verhaal raakte me en zorgde voor het Eureka moment voor mij.

Weg met de lappendeken van allerlei verlofsoorten

Mijn pleidooi is eenvoudig maar krachtig: laten we al deze vormen van verlof samenvoegen tot één allesomvattend begrip – sociaal verlof. Deze term omvat geboorte, bevalling, rouw, mantelzorg en alle andere levensfacetten die de balans tussen werk en privé kunnen verstoren. Sociaal verlof is de missing link in ons verlofsysteem, omdat het de sociale dimensie van ons leven erkent zonder ons te beperken tot enkel ziektemeldingen. Door de invoering van sociaal verlof laten werkgevers zien dat zij niet enkel oog hebben voor het productiviteitsaspect, maar ook voor de mens achter de werknemer. Het is een empathische stap om werknemers de rust of time-out te geven die ze verdienen. Een win-win-situatie voor werkgever en werknemer: de werknemer krijgt de ruimte om persoonlijke uitdagingen het hoofd te bieden, terwijl de werkgever een gezondere en meer betrokken werknemerspool creëert. De administratieve rompslomp rondom wet verbetering poortwachter vermindert etc. Maandag gaf ik een training over de aanpak van psychisch verzuim, de organisatie was ook enthousiast over het idee van een soort verlof; sociaal verlof. Vanmiddag had ik nog een gesprek met een leidinggevende die een medewerkster had die zich ziek meldde omdat haar kindje slecht sliep, eczeem had en zij dientengevolge zich ziekmeldde. Maar niet zij was ziek, haar kindje was ziek. En zo kan ik nog tientallen voorbeelden noemen. Het verzuimcijfer is daardoor vaak troebel en wordt geschaard onder psychisch verzuim. Nogmaals, ik wil naar niemand wijzen maar ik geloof echt dat de tijd rijp is voor een revolutie in ons verlof-, en ziektesysteem.

Wat levert dat sociaal verlof dan op voor wie?

Het potentieel van sociaal verlof reikt verder dan individueel welzijn. Door deze allesomvattende aanpak kunnen we de last op arbo-diensten en HR-afdelingen verlichten. Werknemers zullen zich minder “buiten spel staan” voelen, omdat sociaal verlof een breder scala aan levenssituaties dekt, waardoor het gevoel van erkenning en ondersteuning toeneemt. Op werkgeversniveau geeft het een mooi signaal aan, inclusiviteit en sociaal welzijn staan hoog bij ons in het vaandel, werknemers voelen zich gezien en gehoord

De tijd is rijp, juist nu

Mijn oproep gaat niet alleen uit naar organisaties, maar ook naar beleidsmakers. Een sociaal verlofregeling zou een welkome verandering zijn, niet alleen in bedrijfsculturen maar wellicht ook op nationaal niveau. Een idee voor het volgende kabinet om te overwegen? Het is hoog tijd dat we afstappen van verouderde structuren en evolueren naar een flexibel en sociaal verlofbeleid dat de diversiteit van het moderne leven omarmt. Mede daarom is ook 22 tot en met 26 januari 2024 de allereerste nationale week van der werk-prive balans: 

Tijdens deze week zal werk-privé balans centraal staan voor werkgevers en werknemers! Met als doel het onderwerp bespreekbaar te maken, in actie te komen en in dialoog te gaan met elkaar en samen te kijken wat er verbeterd kan worden aan de werk-privé balans op individueel, team, organisatie en landelijk niveau. Wil je zelf iets organiseren met je team of collega’s, laat je dan inspireren. Je kunt het ook aan ons melden, dan plaatsen wij het gratis op de website. Wil je deelnemen aan een van de workshops of een van de dagelijkse online mini congressen, mail ons dan en je krijgt een definitieve uitnodiging. Bij agenda zie je alle activiteiten en ook hoe je je kunt aanmelden per onderwerp/workshop.

Klik hier voor de toolkit en heel veel inspiratie wat je zelf of met je team kunt doen -algemeen!
Klik hier voor de toolkit specifiek voor werk-privé balans en mantelzorg en klik hier voor workshop/mini congresop 23 januari as om 09 uur
Klik hier voor de toolkit specifiek voor werk-privé balans en hybride werken en klik hier voor workshop/mini congres op 24 januari as om 09 uur
Klik hier voor de toolkit specifiek voor werk-privé balans en altijd aan staan/always on en klik hier voor workshop/mini congres op 26 januari om 09 uu

Wie stemt voor?

Annemie Webers

directeur Career & Live

PS aanvulling 13 januari 2024: gaaf om te lezen dat er inmiddels ook SER Advies is: Een Oproep tot Algemener en Minder Verzuild Verlof In lijn met het recente advies van de Sociaal-Economische Raad (SER), roepen wij op tot een nog algemenere en minder verzuild aanpak van verlof. Het SER-advies voor een nieuw en vereenvoudigd verlofkader, bestaande uit drie pijlers – zorg voor kinderen, zorg voor naasten en persoonlijk verlof – is een stap in de goede richting. Wij pleiten voor een uitbreiding van dit kader, waarbij sociaal verlof een nog breder scala aan levenssituaties omvat, waardoor werknemers beter ondersteund worden in hun werk-privébalans.